Balıkesir ili, Türkiye Cumhuriyeti'nin Marmara Bölgesinde yer alan ve iki denize kıyısı bulunan (Marmara ve Ege Denizi) bir ildir.
Yüzölçümü bakımından Marmara ve Ege Bölgesi'nin en büyük ilidir. Balıkesir ili, dünya coğrafyasında yer alan 35 ülkeden daha büyük bir alana, 39 ülkeden daha fazla insan varlığına sahiptir. Kişibaşına düşen milli gelirde ise 128 ülkeden daha iyidir. Balıkesir, Anadolu yarımadasının kuzeybatısında ve önemli bir kısmı Marmara'da olmak üzere geriye kalan kısmı da Ege Bölgesi'nde yer alan bir ildir. Güneyinden Manisa ve İzmir, batısında Ege Denizi ve Çanakkale, doğusundan Kütahya ve Bursa, kuzeyinden Marmara Denizi ile çevrilmiştir. İki denize sınırı olan nadir illerden biridir. Türkiye'de en çok adaya sahip ildir. Bu adaların bir kısmı Marmara Denizi'nde bir kısmı Ege'dedir.
Tarihçesi
Balıkesir, Ege ve Marmara Denizlerine kıyıları olduğu için tarihi, en eski yerleşim bölgelerini kapsayan Arkaik Çağının M.Ö. 3000 yılına dek uzanır. Bu bölgenin Antik Çağdaki adı Mysia'dır. İlin, adını nereden aldığı hakkında değişik rivayetler vardır. Bir rivayette Paleo Kastro (Eski Hisar), bir başka söylentiye göre Bal-ı Kesr (Balı çok), bir başka rivayette ise Pers Devlet adamı Balı-Kisra'nın adından, veya Balak-Hisar veya Balık-Hisar'dan geldiği söylenir. Antik Çağda Mysia adını alan bu bölgede Edremit (Adramytteinen) ilçesinin Altınoluk bucağında Antandros, Erdek (Ertaka) (Belkıs-Kyzikos), Bandırma (Pandermit) adlı önemli antik yerleşim sahaları vardır.
1071 Malazgirt savaşından sonra Anadolu'ya girmeye başlayan Türkler kısa zamanda Selçuklu Devleti idaresinde uçlara yığılmışlar, buralarda yeni yöreler fethedip, Beylikler kurmuşlardır. Bu Beyliklerden biri de Danişment Gazi soyundan gelen Kalemşah Oğlu Karesi Bey'in kurduğu Karesi Beyliği'dir. 1862'den itibaren çeşitli Yörük Aşiretleri bölgede iskana tabi tutulmuş, yerleştirilmiştir. 1878 (93 Harbi) sonunda gelen Muhacirler bölgede yeni köyler kurmuşlardır.
Balıkesir Milli Mücadelede Redd-i İlhak Cemiyetini kuran ve düşmana karşı koyan ilk iller arasındadır. Kurtuluş Savaşı'nda 15 Mayıs 1919'da düşmanın İzmir'i işgalinden hemen sonra Balıkesir'de durumu müzakere eden çeşitli kongreler düzenlendi. Balıkesirliler Redd-i İlhak Cemiyetini kurarak silahlı direniş kararı aldı. Kısa zamanda gelişen karşı koyma hareketi (Redd-i İlhak) sonucu Akhisar, Ayvalık, İvrindi cephelerinde düşman önünde 13 ay direnildi. 30 Haziran 1920'de işgal edilen Balıkesir, 6 Eylül 1922'de düşman işgalinden kurtuldu.
Balıkesirli Ünlü Kişiler
Balıkesir ilinin tarihine katkıda bulunan kişilerden bazıları şunlardır:
Karesi dönemi: Kalem Bey, Ajlan Bey, Karesi Bey, Demirhan Bey, Dursun Bey. Komutanlar: Hacıilbey, Ece Halil, Gazi Fazıl, Evranos Gazi. Osmanlı dönemi: Zağnos Paşa, İlyas Paşa - (Balıkesir kökenli vezir), Kamile Fatma Hanım, Seyit Onbaşı- Çanakkale Savaşında 250 kg.luk bombayı tek başına kaldıran ve düşman gemisini batıran kişi, Milli Mücadele: Kemal Balıkesir,
Balıkesir ilinin kültürel birikimine katkı sağlamış kişiler:
Hafız Hüseyin Efendi,İsmail Remzi Efendi (din bilgini), Alişuuri Efendi (müderris), Birgivi Mehmet Efendi (felsefeci), Hoca İzzet Efendi (müderris), Emir Hafız Esat Sadi Efendi (din bilgini) örnek verilebilir.
ilçeler
* Ayvalık: Yüzölçümü: 265 km²'dir. 1786 yılından beri Balıkesir'in bir ilçesidir. 16 köyü ve 2 beldesi vardır. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı bulunmaktadır.
* Bigadiç: Yüzölçümü: 1.028 km²'dır. İlçe olma yılı: 1959'dır. Bu tarihten önce Balıkesir merkeze bağlı bir nahiye olup 1959'da Balıkesir merkezden ayrılmıştır. 70 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
* Balıkesir Merkez: Yüzölçümü; 1.454 km²'dir. 13. yüzyıldan beri Karesi yöresinin yönetimsel merkezidir. 119 köy ve 5 belde doğrudan Balıkesir'e bağlı yerleşim birimleridir.
* Balya: Yüzölçümü 936 km² olup genelde dağlık bir ilçedir. Osmanlı döneminde bir maden şehir olan Balya o dönemlerden beri ilçedir. 44 köyü bulunmaktadır.
* Bandırma: Yüzölçümü 592 km² olup 34 köyü ve 2 beldesi bulunmaktadır. Kuş Cenneti Milli Parkı Bandırma ilçesi sınırları içerisindedir. Osmanlı döneminde Erdek'in (Kapıdağ'ın) bir nahiyesi olan Bandırma, Türk nüfusunun yoğunlaşmasıyla ilçe merkezi haline dönüştü.
* Burhaniye: Yüzölçümü: 280 km²'dir. Eski ismi Kemer-Edremit olup 25 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
* Dursunbey: Yüzölçümü 1.948 km² olup Balıkesir ilinin en büyük ilçesidir. Dağlık ve ormanlarla kaplı bir araziye sahiptir. 103 köyü olup geleneksel kültürü halen canlıdır.
* Edremit: Yüzölçümü 731 km² olup 20 köyü ve 5 beldesi bulunmaktadır. Kazdağı Milli Parkı ilçe sınırları içerisindedir. Kazdağlarında geleneksel yaşam halen devam etmektedir. Ayrıca Kazdağı Göknarı Tabiat Koruma Alanı ilçe sınırları içerisinde kuruludur.
* Erdek: Yüzölçümü: 260 km² olup İlçe olma yılı, 1928'dir. Osmanlı döneminde Kapıdağ ilçesinin merkezi olan Erdek, kısa bir sürenin ardından tekrar ilçe yapılmıştır. Yakınında bulunan Paşalimanı adası da ilçe sınırlarına dahildir. Tombolo üzerinde kurulu olan ilçenin en önemli yükseltisi Kapıdağ olup ormanlarla kaplıdır. 20 köyü ve 2 beldesi vardır.
* Gömeç: Yüzölçümü 223 km² olup ilçe olma yılı 1991'dır. Ayvalık'tan ayrılarak ilçe olmuştur. Eski adı Armutova'dır. 9 köyü ve 1 beldesi vardır.
* Gönen: Yüzölçümü 1.118 km² olup düzlük bir araziye sahiptir. 89 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır. 1936'dan önce Çanakkale Yenice ilçesi tüm köyleri ile Gönen'e bağlı idi.
* Havran: Yüzölçümü 543 km²olup ilçe olma yılı 1959'dır. Edremit ilçesinden ayrılmıştır. 25 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
* İvrindi: Yüzölçümü 761 km² olup ilçe olma yılı 1959'dır. 1959 yılından önce Balıkesir merkeze bağlı bir nahiye idi. 63 köyü ve 4 beldesi bulunmaktadır. Güney kısımlarında Madra Dağları yükselir.
* Kepsut: Yüzölçümü 908 km² olup ilçe olma yılı 1953'dır. Balıkesir merkeze bağlı bir nahiye olan Kepsut, 1953'ten beri ilçe konumundadır. 62 köyü bulunmaktadır.
* Marmara: Yüzölçümü; 117 km² olup ilçe olma yılı 1989'dur. Bu tarihten önce Erdek ilçesine bağlı adaların tümü (Paşalimanı hariç) Marmara ilçesi adı altında Marmara'ya bağlanmıştır. İrili ufaklı 10'un üzerinde ada vardır. 6 köyü ve 2 beldesi vardır.
* Manyas: Yüzölçümü; 593 km² ilçe olma yılı 1936'dır. Bandırma ilçesinden ayrılmıştır. 45 köyü ve 1 beldesi vardır.
* Savaştepe: Yüzöçlümü 409 km² olup ilçe olma yılı 1954'tür. Balıkesir merkezden ayrılmıştır. 44 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır. Eski adı Giresundur.
* Sındırgı: Yüzölçümü 1.378 km² olup 68 köy ve 1 beldesi vardır. Doğuya gittikçe arazi yükseltilerle kaplanır.
* Susurluk: Yüzölçümü 645 km² olup ilçe olma yılı 1950'dir. Balıkesir merkezden ayrılmıştır. Osmanlı dönemindeki ismi Fırt'tır. 44 köyü ve 2 beldesi vardır.
Ege Bölgesine giren ilçe merkezleri: (6 adet) Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit, Havran, Dursunbey.
Marmara Bölgesine giren ilçe merkezleri: (13 adet) Balıkesir, Bandırma, Susurluk, Erdek, Marmara, Gönen, Balya, İvrindi, Savaştepe, Kepsut, Sındırgı, Bigadiç, Manyas.
Edincik, Sarıköy, Altınova, Saraylar, Pamukçu, Akçay, Altınoluk, Güre gibi büyük kasabaları vardır.
Zirve100
|
