Nüfüs ve Yerleşme Isparta İli, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Konya vilayetine bağlı bir sancak merkezi idi. Cumhuriyet öncesi, Hamit Sancağı adıyla bilinen Isparta İli hakkındaki ilk nüfus bilgileri o dönemde zaman zaman tutulan tahrir defterlerinden elde edilmektedir. Ancak, tahrir defterleri düzenli olarak tutulmadığı ve sadece erkek nüfusun kaydı bulunduğu için elde edilen veriler gerçek nüfus hakkında doğruyu tam olarak yansıtmamaktadır. Bu dönemde, Hamit Sancağı’nın nüfusu hakkında en geniş bilgileri, 1882 Konya Vilayet Salnamesinden edinmek mümkündür. Bu kayıtlarda, hem dini hem de kadın-erkek nüfusla ilgili veriler bulunmaktadır. Vital Cuinet ise, ‘‘Turquie D’Asie Geographie Administrative’’ adlı eserinde Hamidabat Sancağı’nın nüfusunu 192.000 olduğunu ve bu nüfusun 17.000’inin Rum-Ortodoks, 600’ünün Ermeni-Grogeryan, 20’sinin Ermeni-Protestan ve 3’ünün de Ermeni-Yahudi olduğunu belirtmektedir. Rum nüfus, Kurtuluş Savaşından sonra yapılan nüfus mübadelesi antlaşması ile Isparta’dan ayrılmıştır. Salnameye göre, Hamit Sancağının toplam nüfusu 120.661’dir. Bu nüfusun 113.659 kişisi Müslüman, 6.450 kişisi Rum-Ortodoks ve 552 kişisi ise Ermeni-Grogeryan’dır. Rum nüfus, Isparta Merkez, Uluborlu, Eğirdir ve Barla’da, Ermeni nüfus ise sadece Isparta merkezde yaşamaktadır. En çok nüfusa sahip kazalar, Isparta Merkez, Karaağaç ve Yalvaç’tır. 1927-2000 arası nüfus sayım dönemleri esas alındığında Isparta ilinin nüfusu devamlı artış göstermiştir. 1927 yılında 144.804 olan Isparta ilinin nüfusu, 2000 yılında yapılan son sayımda 513.681 olarak tespit edilmiştir. İlde en düşük yıllık nüfus artış hızı %0 0.9 ile 1940-1945 II. Dünya Savaşı döneminde ve %0 6.2 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ise %0 26.6 ile 1955-1960 dönemi ve %0 25.9 ile 1950-1955 dönemlerinde gerçekleşmiştir. 1990-2000 nüfus sayım dönemlerinde ise nüfus artış hızı %0 16.6’dır. Isparta’da km2’ye düşen kişi sayısı 1927 yılında 17 kişi iken, 2000 yılında 62’ye yükselmiştir. Son 73 yılda Türkiye nüfusu yaklaşık 5 kat artış gösterirken aynı dönemde Isparta ilinin nüfusu 3.5 kat artış göstermiştir. Isparta ilinde 1927 yılında nüfusun % 25.3’ü şehirde, %74.7’si de köylerde yaşamıştır. 2000 nüfus sayımına göre ise, nüfusun %58.7’si şehirde, %41.3’ünün de köylerde yaşadığı tespit edilmiştir. Bu değerler özellikle 1945 yılından sonra Isparta ili nüfusunun devamlı bir şekilde şehirler lehine geliştiğini ve köylerden şehirlere göçün olduğunu göstermektedir. Isparta ilinin 2000 yılındaki nüfusu 513.681’dir. Bu nüfusun ilçelere göre dağılışı incelendiğinde, en fazla nüfusa Merkez ve Yalvaç ilçelerinin, en az nüfusa ise Y.Bademli ve Aksu ilçelerinin sahip olduğu görülmektedir. 1990 nüfus sayımına oranla, 2000 yılında Aksu, Eğirdir, Gelendost, Sütçüler ve Y.Bademli ilçelerinin nüfuslarında azalma kaydedilmiştir. 1992 yılında kurulan ve bugün 35.000’ne ulaşan öğrencisi ve öğretim elemanı ile Süleyman Demirel Üniversitesi’nin açılması, Isparta Organize Sanayi Bölgesinin faaliyete geçmesi, Dinar depremi ile bir kısım Dinarlıların Isparta’ya yerleşmesi, Isparta-Antalya karayolunun açılması gibi bir çok gelişmeler Isparta ilinde 1990 yılından sonra nüfusun artmasını sağlamıştır. Sayım dönemleri itibariyle en önemli yerleşim birimi, Isparta şehridir. Kent merkezinin nüfus yoğunluğu, 1980’de 130, 1985’de 151, 1990’da 238 iken son sayımda ise km2 ye 250 kişi olarak tespit edilmiştir. 2000 nüfus sayımı rakamlarına göre, Isparta ili toplam nüfusunun, 270.782’sini erkek nüfus, 242.899’unu da kadın nüfus oluşturmaktadır. Yani Isparta ili nüfusunun % 52.7’si erkekler, % 47.3’ünü kadınlar meydana getirmektedir. Isparta ilinde ekonomik faaliyetlere göre istihdam edilen nüfus incelendiğinde; verilen tüm dönemlerde, tarım sektörünün nüfusun yarıdan fazlasını istihdam ettiği görülmektedir. İstihdamda, ikinci olarak hizmet sektörü, üçüncü sektör olarak da sanayi sektörü sıralanmaktadır. 2000 yılında Isparta ilinde toplam 222.337 kişi istihdam edilmiştir. İstihdam edilen nüfusun 126.518’i tarım, 67.466’sı hizmet, 18.532’si sanayi ve 9.752’si de inşaat sektöründe çalışmaktadır. Isparta ili, 13 ilçe merkezi, 38 belde ve 173 köy yerleşmesi ile toplam 224 yerleşim yerine sahiptir. Ayrıca bu yerleşim yerleri haricinde, 110’dan fazla köy altı yerleşmesi ilin güneyinde eğimin kısa mesafeler dahilinde değiştiği, topoğrafyanın derin vadilerle yarıldığı kesimlerde dikkati çekmektedirler. Isparta ilinde, yerleşmelerin %70’i 900-1200 m.ler arasında yer seçmiş iken geriye kalan yerleşmelerin hemen hepsi 1200-1500 m.ler arasında bulunmaktadır. Zirve100